1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng
kiến: “Biện
pháp phát huy tính chủ động tự quản của học
sinh lớp 5”
2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Tác giả đồng thời là chủ đầu tư tạo
ra sáng kiến.
3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục (chủ nhiệm)
4.Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
10/9/2020
5.Mô tả bản chất sáng kiến:
5.1. Tính mới của sáng kiến:
Đào tạo thế hệ trẻ trở thành những người năng động,
sáng tạo, độc lập tiếp thu tri thức là một vấn đề mà nhiều nhà giáo dục đã và
đang quan tâm trong giai đoạn hiện nay. Ngày nay, song song
với việc dạy học văn hóa theo hướng hiện đại, tăng cường tính chủ động, sáng
tạo và phát huy tính tích cực của học sinh thì việc đổi mới giáo dục nhân cách
học sinh theo hướng trên cũng là một vấn đề cấp thiết đang được đặt ra. Trong
việc giáo dục nhân cách học sinh, giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò hết sức quan
trọng. Vì vậy, đổi mới công tác chủ nhiệm được đặt ra đối với giáo viên được
phân công đảm nhận công việc này, việc phát huy tính chủ động tự quản của học sinh được xem là khâu
đột phá trong nội dung đổi mới công tác chủ nhiệm, công tác giáo dục nhân cách
học sinh.
Trong thực tế, nếu
học sinh không có nề nếp tự quản thì việc giáo dục và dạy học trên lớp sẽ không
đạt hiệu quả cao. Đi đôi với chất lượng thì kết quả học tập, công tác xây dựng
nề nếp cho học sinh là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của người
giáo viên tiểu học. Tuy nhiên việc hình thành cho các em nề
nếp tốt ở tất cả các mặt là một điều khó thực hiện đối với giáo viên. Với tình
hình xã hội hiện nay, một số giáo viên đến trường chỉ quan tâm nhiều đến việc
dạy, chưa thực sự quan tâm đến việc hình thành nề nếp và tìm hiểu tình cảm cuộc
sống của các em,… Vậy để học sinh có nề
nếp học tập tốt thì chúng ta phải làm như thế nào cho có hiệu quả. Đó là câu
hỏi mà tất cả những ai đang làm công tác giáo dục đều phải quan tâm, suy nghĩ.
Như
chúng ta đều biết, đối với lứa tuổi học sinh tiểu học, các em còn đang ở độ
tuổi thích sự hiếu động, ham chơi, ý chí còn non kém, việc rèn luyện bản thân
thực hiện tốt mọi mặt còn hạn chế ở số đông học sinh. Bên cạnh đó, trong công
tác chủ nhiệm lớp, nếu vẫn giữ nguyên cách sử dụng phương pháp chủ nhiệm truyền
thống: giáo viên chủ nhiệm điều khiển tất cả mọi hoạt động của lớp, xem học
sinh và ban cán sự lớp là đối tượng điều khiển của giáo viên, xem thường vai
trò chủ động, chủ thể hoạt động của học sinh sẽ làm cho các em mất đi tính chủ
động, tự giác trong hoạt động nói chung, trong việc rèn luyện thực hiện những
yêu cầu giáo dục nói riêng.
Nếu
chúng ta sử dụng phương pháp phát huy tính chủ động tự quản của học sinh trong
công tác chủ nhiệm lớp sẽ đem lại hiệu quả rõ rệt: làm cho học sinh có ý thức
tự giác trong việc thực hiện các yêu cầu giáo dục; hình thành thói quen chăm
lo, chủ động trong các phong trào và các hoạt động của lớp; phát triển ý thức
và năng lực tự quản các hoạt động của lớp và của mỗi cá nhân. Học sinh nhận thức được rằng tập thể lớp chính là ngôi nhà
nhỏ của các em. Chính các em chứ không phải ai khác là người có trách nhiệm gắn
bó xây dựng, tô điểm ngôi nhà thân thương của mình, làm cho nó ngày càng đàng
hoàng hơn, đẹp hơn trong mắt của các thầy cô và phụ huynh.
Trong quá trình dạy học, để học sinh tiếp thu tốt nội
dung bài học,đòi hỏi giáo viên phải biết sử dụng phương pháp dạy học phát huy
tính tích cực của học sinh.Vì vậy, phát huy tính chủ động tự
quản của học sinh đóng vai trò quan trọng trong quá trình lĩnh hội kiến thức
của học sinh.
Từ những lý do trên, bằng kinh nghiệm thực tiễn của mình, đối với học sinh tiểu
học chúng ta không chỉ dạy cho các em biết đọc, biết viết, biết tính toán mà
chúng ta cần rèn cho học sinh tính chủ động, độc lập, sáng tạo trong công việc.
Cần hình thành ý thức làm chủ bản thân, tránh dựa dẫm, thói quen ỷ lại vào
người khác. Bên cạnh đó, giáo dục học sinh có trách nhiệm đối với chính bản
thân mình, gia đình, làng xóm và đất nước. Đồng thời, giáo dục các em phát huy
tinh thần phê và tự phê để mỗi ngày một tiến bộ hơn. Với những trăn trở, suy
nghĩ, bản thân đã nung nấu, xây dựng, đúc rút kinh nghiệm và mạnh dạn
chọn vấn đề: “Biện pháp phát huy tính chủ động tự quản của học sinh lớp 5”
làm đề tài nghiên cứu và thực hiện trong lớp, khối của mình.
5.2. Nội dung sáng kiến:
Biện pháp tổ chức thực hiện:
Biện
pháp 1:Tìm hiểu những nguyên nhân học sinh chưa phát huy tính chủ động tự quản.
-Về phía
học sinh:
Học sinh chưa có ý thức
chủ động tự giác, thiếu tinh thần trách nhiệm và chưa tự quản lý lấy công việc
của mình một cách sáng tạo. Đồng thời, các em chưa chủ động nắm bắt các định
hướng của tập thể lớp, của giáo viên chủ nhiệm và của nhà trường.
Đối với ban cán sự lớp
thì chưa có khả năng lãnh đạo, chưa biết triển khai công việc, chưa nắm đặc
điểm tâm sinh lý, khả năng của từng bạn trong tổ, trong lớp.
Học sinh chưa có thói quen tự quản từ
các lớp dưới: Trong thực tế lớp 5/4 mà tôi chủ nhiệm, đầu năm học nề
nếp của các em rất lộn xộn, nhiều học sinh vô tổ chức, vô kỷ luật, không tôn
trọng và cũng không thực hiện các yêu cầu, hiệu lệnh của ban cán sự lớp. Như em
An Lớp trưởng nói: “ Từ năm học lớp 1 đến giờ, lớp mình vẫn vậy đó cô. Có rất
nhiều bạn không thực hiện theo yêu cầu của ban cán sự lớp cô ạ!”.
- Về phía giáo viên:
Nguyên nhân học sinh chưa phát huy tính chủ động tự quản không phải hoàn
toàn là ở học sinh mà một phần ảnh hưởng không nhỏ là ở giáo viên. “Thầy tốt
thì mới có trò hay”. Thông thường thì giáo viên chủ
nhiệm chưa nắm bắt được các kỹ năng cần thiết như:
Kỹ năng lựa chọn ban cán
sự lớp: Có thể đã qua sự tín nhiệm của tập thể lớp nhưng giáo viên cũng cần
theo dõi, quan sát từng em. Có em có năng lực học tập nhưng lại không có khả
năng điều hành lớp. Phải chọn những học sinh có sức học hoàn thành tốt các môn
học và năng lực phẩm chất, biết diễn đạt mạch lạc một vấn đề hơn những học sinh
khác trong cùng lớp.
Kỹ năng thiết kế công việc: Người giáo
viên chủ nhiệm phải biết những công việc cần thiết trong năm học, trong tháng
và trong tuần để thiết kế cho tập thể lớp tham gia mà trong đó đội ngũ cán bộ
lớp theo dõi, điều hành dưới sự giám sát chặt chẽ của giáo viên chủ nhiệm.
Kỹ
năng bồi dưỡng : Giáo viên phải thường xuyên trao đổi và hướng dẫn cho các em
theo từng nhiệm vụ mà giáo viên đã phân công, không nên giao khoán cho các em
mà có sự trợ giúp; cũng không tham gia quá sâu để các em độc lập hoạt động và
giáo viên sẽ tư vấn cho các em, giúp các em giải quyết các tình huống khó khăn.
Kỹ năng kiểm tra, đánh
giá: Giáo viên chủ nhiệm phải thật sự nhiệt tình và tâm huyết trong công tác
chủ nhiệm, thường xuyên theo dõi, động viên đội ngũ cán bộ lớp. Tuyên dương các
em làm tốt, uốn nắn những lệch lạc của các em nhưng không làm cho các em mất uy
tín trong tập thể lớp.
Biện pháp 2 : Thu thập thông tin
cá nhân của từng học sinh và phân tổ, nhóm trong lớp.
Ngay từ đầu năm học, khi mới nhận lớp,
bản thân đã tiến hành thu thập thông
tin và nghiên cứu “sơ yếu lí lịch trích ngang” của tất cả học sinh. Cụ thể bản
thân đã tìm hiểu:
Kết quả xếp loại học tập,
năng lực phẩm chất, những sở trường, năng khiếu của các em từ học bạ ở các lớp
dưới.
Trao đổi với giáo viên
chủ nhiệm năm học trước, quá trình bàn giao học sinh đầu năm, trao đổi với cha
mẹ học sinh để nắm bắt về tinh thần tự quản của các thành viên trong lớp.
Trên cơ sở đó, tôi tiến hành phân học sinh
theo tổ. Khi xếp chỗ cho
học sinh, chú ý đến những học sinh có sức khoẻ yếu, học sinh mắc bệnh về tai,
mắt, thấp bé thì được xếp ngồi ở trên.
Những học sinh tiếp thu chậm, hiếu động được xếp vào hàng giữa để giáo viên
tiện theo dõi, quan tâm và giúp đỡ. Giữa các tổ có sự
đồng đều về số lượng, tương đương về giới tính, về xếp loại học tập và năng
lực, phẩm chất cũng như nơi ở. Sau đó các thành viên trong tổ họp lại bầu một
bạn có uy tín làm tổ trưởng và một bạn làm tổ phó. Tổ trưởng là những học sinh
có khả năng lãnh đạo, biết triển khai công việc, nắm bắt đặc điểm tâm lý, khả
năng, năng khiếu của từng bạn trong tổ. Tổ phó là trợ lý, cố vấn cho tổ trưởng,
thay mặt tổ trưởng khi cần thiết. Hàng ngày các tổ trưởng là người trực tiếp
nhắc nhở, có sổ ghi chép việc theo dõi các thành viên trong tổ, trong lớp. Và
theo tôi, luôn nhắc các tổ trưởng phải coi trọng việc nhắc nhở làm chính để
ngăn ngừa các trường hợp vi phạm nội qui.
Biện pháp 3: Thành lập ban cán sự lớp:
Đây là một việc hệ trọng, có ý nghĩa quyết
định đến sự thành bại của việc phát huy tính chủ động tự quản của học sinh
nói riêng và công tác chủ nhiệm nói chung. Để làm công việc này không thể không
nghiên cứu kĩ lí lịch trích ngang, thăm dò ý kiến học sinh trong lớp, tham khảo
ý kiến của giáo viên chủ nhiệm năm học trước. Trên cơ sở đó, chọn ra 5 hạt nhân
tích cực nhất hội tụ đầy đủ cả đức và tài cho 5 chức danh làm nên bộ khung ban
cán sự lớp. Bao gồm một lớp trưởng, bốn lớp phó phụ trách các mảng hoạt động
của lớp suốt cả năm học. Ban cán sự phải là người có sức học vững, đạo đức tốt, có uy tín
lớn đối với các bạn, mạnh dạn, nhiệt tình, có trách nhiệm tốt trong công việc
được giao.
Bên cạnh đó, giáo viên chủ nhiệm giao công
việc cụ thể gắn với trách nhiệm từng học sinh. Ban cán sự chịu trách nhiệm
trước giáo viên chủ nhiệm về công việc được giao.
Cụ thể: Trong lớp 5/4 của tôi chủ nhiệm, quy
định lớp phó học tập đảm nhiệm công việc liên quan đến lĩnh vực học tập như:
chữa bài tập, theo dõi tình hình học tập của lớp. Lớp phó lao động phụ trách
mảng lao động có nhiệm vụ phân công công việc, đôn đốc, nhắc nhở các tổ trực
nhật làm vệ sinh hàng ngày trong lớp học, trong khuôn viên trường theo qui
định. Lớp phó văn thể mỹ phụ trách các hoạt động văn nghệ, thể thao, trang trí
lớp. Lớp phó nề nếp có nhiệm vụ theo dõi, nhắc nhở các thành viên trong lớp
thực hiện tốt nội qui của trường, của lớp. Lớp trưởng là linh hồn của lớp, quản
lí mọi mặt của lớp, chịu trách nhiệm trước giáo viên chủ nhiệm.
Lớp trưởng có vai trò quan trọng trong việc
điều hành, quản lý mọi nề nếp sinh hoạt của lớp. Vì vậy, giáo viên cần kiên trì
huấn luyện một học sinh có phong thái tự tin làm lớp trưởng, lớp trưởng phải
được cả lớp tin tưởng, phải có sức học vững, chăm ngoan và luôn nghiêm túc
trong công việc mà giáo viên giao. Thành viên nào không chấp hành mệnh lệnh của
lớp trưởng được xem như không chấp hành mệnh lệnh của giáo viên chủ nhiệm và
đương nhiên phải được xem xét đánh giá về mặt năng lực phẩm chất.
Ví dụ: Học sinh phải xếp hàng vào lớp trước
buổi học và vào giờ ra về. Lớp trưởng là người điều động các bạn sao cho thật
nhanh và ngay ngắn, không ồn, không làm ảnh hưởng đến các bạn lớp khác.
Ngoài ra tôi còn chia lớp ra làm 3 tổ, mỗi tổ
sẽ bầu một tổ trưởng, tổ trưởng có nhiệm vụ truy bài đầu giờ, kiểm tra vở bài
tập, đồ dùng học tập của tổ viên trước khi vào lớp 15 phút, ngoài ra tổ trưởng
còn có nhiệm vụ quản lí tổ viên trong các hoạt động nhóm để tất cả các bạn
trong nhóm mình đều có thể tham gia giải quyết hoàn thành nhiệm vụ của nhóm
mình.
Biện pháp 4:
Xây dựng nội qui lớp:
Để phát huy tính chủ động tự quản của học sinh
một cách hiệu quả thì không thể không nói tới việc xây dựng nội qui lớp học.
Nội qui này được xây dựng trên cơ sở nội qui của nhà trường và được tập thể lớp
nhất trí thông qua. Trên cơ sở đó, giáo viên chủ nhiệm và ban cán sự lớp thành
lập bảng điểm thi đua, quán
triệt các chỉ tiêu thi đua tới từng tổ và từng cá nhân.
Bản nội qui của lớp và bảng điểm thi đua của từng học sinh được thông qua các
bậc phụ huynh học sinh.
Giáo viên đưa ra những nội dung và
những yêu cầu cụ thể của từng mặt thi đua để học sinh thực hiện và làm tiêu chí
để chấm điểm thi đua. Trong lớp 5/4 tôi chủ nhiệm, bản thân đưa ra 7 mặt thi
đua với những nội dung và những yêu cầu cụ thể như sau:
- Về
tư thế tác phong được xét theo các tiêu chí: Quần áo, đầu tóc gọn gàng; vui vẻ,
chan hoà với bạn bè, lễ phép với thầy cô; không nói tục chửi thề; nhanh nhẹn
hoạt bát; là đội viên có khăn quàng đỏ, búp măng non, mũ ca lô,...
- Truy bài đầu giờ được chấm điểm
theo các tiêu chí: Số lượng, tính tích cực khi truy bài.
- Hát đầu giờ được chấm điểm theo
tiêu chí: Số lượng tham gia, mức độ tích cực khi tham gia.
- Vệ sinh chấm điểm theo tiêu chí: ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân, giữ
gìn vệ sinh trường lớp.
- Học
tập được chấm điểm theo các tiêu chí: Số lượng học bài và chuẩn bị bài ở nhà,
chú ý trật tự nghe giảng, hăng hái phát biểu ý kiến xây dựng bài, có đồ dùng
phục vụ học tập đầy đủ, có tiến bộ trong học tập, giữ gìn sách vở sạch đẹp,kỹ
năng hoạt động nhóm…
- Về thể dục đầu giờ, múa sân trường
được chấm điểm theo các tiêu chí: Số lượng tham gia, tác phong, ý thức, kỹ
thuật động tác.
- Sinh hoạt Sao, Đội được chấm điểm
theo tiêu chí: Số lượng tham gia, mức độ tích cực trong các hoạt động Sao, Đội.
Như vậy, từ các nội dung và yêu cầu
nêu trên, học sinh dựa vào thang điểm để chấm, cụ thể như sau:
Có 7 mặt thi đua nói trên, chấm điểm
cho mỗi mặt tối đa là 10 điểm. Tổ nào vi phạm một trong các yêu cầu nói trên,
mỗi yêu cầu bị trừ 1 điểm.
Sau mỗi buổi học kết quả thi đua được
xếp loại như sau :
Tổ xếp vị
trí thứ nhất được nhận một bông hoa màu đỏ có 5 cánh gắn lên bảng thi đua của
lớp.
Tổ xếp vị
trí thứ hai được nhận một bông hoa màu đỏ có 4 cánh gắn lên bảng thi đua của
lớp.
Tổ xếp vị
trí thứ ba được nhận một bông hoa màu đỏ có 3 cánh gắn lên bảng thi đua của
lớp.
Tổ xếp vị trí
thứ tư được nhận một bông hoa màu đỏ có 2 cánh gắn lên bảng thi đua của lớp.
Bông hoa 5
cánh tượng trưng cho sự phấn đấu tốt đạt kết quả cao.
Bông hoa
khuyết ít tượng trưng cho sự phấn đấu khá tốt, cần phấn đấu vươn lên đạt kết
quả cao hơn (phấn đấu đạt bông hoa 5 cánh).
Bông hoa
khuyết nhiều tượng trưng cho sự phấn đấu còn chưa đạt. Cần cố gắng nhiều hơn
nữa.
Bên cạnh đó, giáo viên tổ chức cho các tổ đăng
ký thi đua. Cho học sinh đăng ký thi đua, mỗi tổ là một đơn vị thi đua. Tổ
trưởng của mỗi tổ cũng là nhóm trưởng thi đua. Tổ trưởng có trách nhiệm đôn
đốc, nhắc nhở các thành viên trong tổ thi đua thực hiện tốt mọi nội quy của lớp
đề ra. Tổ trưởng và các tổ viên đều theo dõi việc thực hiện các chỉ tiêu thi
đua, thực hiện các phong trào thi đua của tập thể, theo dõi hoạt động và kết
quả hoạt động của từng thành viên của tổ. Tổ trưởng có trách nhiệm ghi chép đầy
đủ kết quả hoạt động, điểm thi đua hàng ngày của tổ để báo cáo kịp thời cho lớp
trưởng.
Tổ chức cho các tổ kiểm tra chéo qua
việc theo dõi, quan sát các tổ trong việc thực hiện các chỉ tiêu thi đua, các
hoạt động và kết quả hoạt động của từng tổ ngay sau mỗi buổi học.
Phân công các tổ theo dõi chấm điểm
thi đua. Cụ thể là:
+
Tổ 1 theo dõi chấm điểm tổ 2.
+
Tổ 2 theo dõi chấm điểm tổ 3.
+
Tổ 3 theo dõi chấm điểm tổ 1.
Lớp trưởng có trách nhiệm công bố
điểm thi đua của từng tổ sau mỗi buổi học, chỉ ra những ưu nhược điểm của từng
tổ. Trên cơ sở đó, từng tổ rút kinh nghiệm để phát huy những mặt tích cực, tìm
ra biện pháp khắc phục những mặt còn hạn chế của tổ vào trước buổi học của ngày
hôm sau. Tổng hợp, xếp loại kết quả thi đua cuối tuần, cuối tháng thông qua
giáo viên chủ nhiệm.
Giáo viên chủ nhiệm cần động viên,
khen thưởng học sinh kịp thời dưới nhiều hình thức.
Phối hợp giáo dục thường xuyên với
gia đình học sinh về kết quả học tập và rèn luyện của từng học sinh.
Song song với việc xây
dựng nề nếp nội quy lớp học, giáo viên cũng rèn cho học sinh nề nếp tự quản.
Biện
pháp 5 : Xây dựng nề nếp tự quản:
Như chúng ta đều biết, giờ tự quản là
khoảng thời gian không có giáo viên, các em tự học, tự giữ kỉ luật trên lớp.
Đội ngũ cán bộ lớp có vai trò quan trọng trong các giờ tự quản. Bên cạnh đó, ý
thức tự giác của mỗi học sinh là yếu tố quyết định trong giờ tự quản tốt hay
không. Giáo viên yêu cầu học sinh giữ kỉ luật, học tập trong các giờ tự quản.
Để làm được đều này, giáo viên cần đẩy mạnh công tác thi đua trong học sinh để
học sinh phấn đấu đạt thành tích tốt trong thi đua của cá nhân, nhóm, tổ,...đến
thi đua lớp, trường.
Sau mỗi giờ tự quản, giáo viên cần
rút kinh nghiệm, đưa ra nhận xét, nhắc nhở hay tuyên dương những cá nhân, tổ
thực hiện tốt trong giờ tự quản.
Ví
dụ: Vào lúc truy bài 15 phút đầu giờ mỗi ngày, lớp trưởng, lớp phó học tập yêu
cầu các bạn lấy sách ra đọc bài, ôn lại những bài đã học của ngày hôm qua
hoặc ôn lại các bảng nhân, bảng chia,…Thời gian này các tổ trưởng sẽ tự quản tổ
của mình, còn lớp trưởng, lớp phó học tập sẽ chịu trách nhiệm quản lý chung. Tôi
thấy các em trong ban cán sự lớp làm việc rất hiệu quả. Những bài học nào mà
trong lớp có bạn còn chưa hiểu thì được lớp phó học tập hướng dẫn, giảng giải
rất tỉ mỉ, cặn kẽ, rõ ràng. Sau đó, những bạn chưa hiểu sẽ vận dụng lại các bài
tập . Các em luôn phát tính chủ động tự quản của mình mà không cần chờ đến sự
giúp đỡ của giáo viên chủ nhiệm.
Từ
những việc làm tuy là nhỏ nhưng tôi tin chắc rằng ở mọi lớp học đều có thể thực
hiện được. Từ đó, dần dần đưa các em vào nề nếp tự quản, có ý thức tự học khi
vắng giáo viên. Với những việc các em làm được giáo viên cần kịp thời khen
thưởng, tuyên dương nhằm nhân rộng điển hình trong lớp, giúp nhiều học sinh học
hỏi làm theo.Qua học kì I thì nhiều học sinh lớp tôi đã có sự tiến bộ rõ rệt, hầu
hết các em đều có khả năng tự học .
Biện pháp 6: Xây dựng nề nếp học tập:
Từ những ngày đầu tiên mới nhận bàn giao học
sinh từ lớp dưới lên, giáo viên cần tìm hiểu và nắm được năng lực học tập của
mỗi học sinh, để từ đó phân các em thành nhiều nhóm. Phân hoá theo đối tượng
học sinh: Học sinh trên chuẩn, học sinh đạt chuẩn, học sinh chưa hoàn thành môn
học và hoạt động giáo dục. Giáo viên là người có kế hoạch, phương pháp cụ thể
nhằm giúp học sinh học tập tốt hơn.
Giáo
viên cần đến lớp sớm để cùng kiểm tra và dò bài với các em. Công việc này cần
được kiểm tra thường xuyên vào đầu giờ học để đạt kết quả cao. Nếu trong lớp có
học sinh chưa học tốt, giáo viên thông báo với phụ huynh hoặc đến từng gia đình
học sinh để tìm hiểu nguyên nhân.
Bên cạnh đó, giáo viên phải thường xuyên kiểm tra, nhận
xét trả bài đầy đủ để nắm được tình hình sức học của các em, kịp thời uốn nắn,
giúp các em thấy được lỗi của mình để từ đó có hướng khắc phục. Giáo viên cũng
cần trau dồi, học hỏi và sử dụng những phương pháp giảng dạy tích cực để nâng
cao chất lượng dạy học.
Đối
với học sinh có hoàn cảnh khó khăn giáo viên cần tìm hiểu tận tình: đến gia
đình thăm hỏi động viên đồng thời đề ra biện pháp hỗ trợ giúp đỡ các em.
Trong quá trình dạy học,
giáo viên là người điều khiển, tổ chức hướng dẫn học sinh học tập, học
sinh phải biết tự giác học tập để chiếm lĩnh kiến thức. Vì vậy, giáo viên
phải biết áp dụng các hình thức học tập nhằm phát huy tính tích cực của học
sinh ở tất cả các đối tượng.
Ví dụ: Khi dạy Lịch sử bài ôn tập thì giáo viên có
thể tổ chức cho học sinh chơi trò chơi: “ Đố vui lịch sử” để hệ thống lại các
kiến thức có liên quan đến nội dung bài học, bạn nào trả lời đúng thì sẽ nhận
được một phần quà còn nếu trả lời chưa đúng thì quyền trả lời sẽ thuộc về bạn
khác. Bạn lớp trưởng sẽ điều khiển phần chơi này còn giáo viên chỉ làm trọng
tài, cố vấn khi cần thiết.
Ngoài ra, khi
dạy Địa lí, Khoa học,… để củng cố lại nội dung bài học giáo viên có thể tổ chức
học sinh chơi trò chơi những ô chữ kì diệu.
Bên cạnh đó,
khi dạy Toán giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thi đua tiếp sức: viết số
lên các toa tàu hoả, tàu nào được điền số xong nhanh nhất thì tàu đó về đích
trước, …
Giáo viên tổ
chức nhiều hình thức dạy học nhằm tạo không khí thi đua sôi nổi mà cũng rất nhẹ
nhàng, hiệu quả. Hình thức học mà chơi – chơi mà học là một điển hình như thế.
Tuy nhiên, không vì thế mà làm ảnh hưởng đến những lớp xung quanh.
Ví dụ: Trong khi học các em phải đảm bảo trật tự,
không phát biểu chung cả lớp. Còn trong khi chơi các em cũng phải tuân thủ luật
chơi; không la lớn, không đập bàn, phải biết trao đổi hợp tác với bạn để hoàn
thành nhiệm vụ giáo viên giao, …
Tóm lại, nếu giáo viên xây dựng tốt nề nếp học
tập thì hiệu quả giảng dạy rất cao, học sinh lĩnh hội đầy đủ kiến thức.
Biện
pháp 7:Xây dựng nề nếp hành vi đạo đức:
Như chúng ta
đã biết, về mặt tâm lý học tiểu học: Quá trình sư phạm tổng thể là một quá diễn
ra cùng lúc hai quá trình cơ bản khác: đó là quá trình giáo dục và quá
trình dạy học. Hai quá trình này luôn luôn tác động lẫn nhau, chúng có mối quan
hệ biện chứng lâu dài và phức tạp: trong quá trình giáo dục có sự góp mặt của
quá trình dạy học và ngược lại. Chính vì vậy, người giáo viên ngoài việc dạy
học giúp học sinh nắm vững những kiến thức cơ bản còn là một người mẹ hiền luôn
tận tuỵ với những đứa con bé bỏng thân yêu của mình.
Nói cách khác, song song với việc dạy học còn
có các khâu giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh qua các môn học.
Ví dụ: Qua dạy bài “Giữ sạch môi trường xung quanh”.
Khi học xong học sinh sẽ có ý thức giữ vệ sinh thân thể, giữ vệ sinh lớp học,
sân trường, … Các em sẽ có ý thức tự giác bỏ rác vào thùng rác, biết nhắc nhở
các bạn khác cùng thực hiện.
Bên cạnh đó, giáo viên luôn luôn là người làm
gương, là tấm gương sáng cho các em học tập, noi theo. Người thầy tốt sẽ sản
sinh ra những học trò tốt.
Việc động viên khen thưởng - phê bình kịp thời,
chính xác sẽ tạo cho học sinh tính hăng say, tích cực tham gia vào các hoạt
động ở lớp cũng như của nhà trường.
Tóm lại, người giáo viên ngoài việc dạy chữ còn dạy
nết người sao cho các em trở thành những người có ích cho xã hội, cho đất nuớc
sau này.
Biện pháp 8: Rèn tính tự quản thông qua
hoạt động ngoại khoá:
Ngoài giờ học văn hoá trên lớp thì
hoạt động ngoại khoá của Đội là điều kiện để rèn luyện tính chủ động tự quản
cho học sinh rất có hiệu quả. Mỗi lần tham gia là các em lại một lần được thể
hiện tinh thần tập thể, ý thức tôn trọng kỷ luật, giữ gìn danh dự cho tập thể
lớp. Đặc biệt là tính tự quản thể hiện rất rõ.
Qua buổi tham quan ngoại khoá, bản
thân nhận thấy các em càng gắn bó và hiểu nhau hơn, thân thiện nhau hơn. Như
vậy là công tác Đội và hoạt động của lớp được kết hợp với nhau rất hài hoà,
chặt chẽ để cuối cùng đạt kết quả là các em có tiến bộ rõ rệt cả về học tập và
đạo đức.
Biện pháp 9: Tăng chất lượng giờ sinh hoạt tập thể:
Học sinh tiểu học là lứa tuổi các em
còn rất ngây thơ, trong trắng, các em rất thích tham gia vào hoạt động mà ở đó
“ học mà chơi, chơi mà học”. Sau những ngày khám phá những tri thức mới thì
tiết sinh hoạt tập thể là tiết học mà các em hào hứng nhất, phấn khởi nhất.
Thời gian dành cho tiết không phải là nhiều nhưng thông qua đó giáo viên cần
bồi đắp cho các em những kĩ năng cần thiết để tham gia các hoạt động khác. Nâng
cao được ý thức tự chủ, sáng tạo, tự tin và mạnh dạn. Vì vậy, giáo viên cần chú
trọng đến tiết sinh hoạt tập thể,coi tiết học như là một tiết dạy chính mà ở đó
không phải là cung cấp kiến thức mới cho học sinh mà phát huy được tính chủ
động tự quản của học sinh hình thành cho các em những kĩ năng cơ bản. Muốn làm
được điều đó, giáo viên cần lập kế hoạch cụ thể, sử dụng những phương pháp linh
hoạt và hình thức tổ chức như: trò chơi, câu đố mà tất cả học sinh đều được
tham gia theo từng chủ điểm hoặc gắn liền với các ngày lễ lớn của dân tộc.
Qua tiết sinh hoạt tập thể hình thành
cho các em tình yêu quê hương đất nước, gia đình và bạn bè.Quan trọng hơn nữa
các em hòan thiện bản thân mình hơn và có ý thức tôn trọng và ứng xử tốt với
mọi người, kể cả những người ít tuổi hơn mình.
Tóm
lại:
Ngoài những biện pháp nhằm phát huy
tính chủ động tự quản của học sinh thì biện pháp lâu dài là tạo ra môi trường
học tập thân thiên, sự hứng thú trong quá trình học tập. Bên cạnh đó, người
giáo viên cần giáo dục học sinh có ý thức tự giác trong việc thực hiện các yêu
cầu giáo dục, hình thành thói quen chăm lo, chủ động trong mọi phong trào và
hoạt động của lớp, phát triển ý thức và năng lực tự quản các hoạt động ở lớp và
của mỗi cá nhân.
Bên cạnh đó, phát huy
tính chủ động tự quản của học sinh là một hoạt động thiết thực, giúp cho giáo
viên chủ nhiệm và nhà trường quản lý tốt các hoạt động phong trào cũng như kỷ
cương nề nếp học đường. Đồng thời, giáo dục cho học sinh kỹ năng sống, kỹ năng
hoạt động và khả năng chủ động sáng tạo trong mọi hoạt động.
5.3.
Khả năng áp dụng của sáng kiến: các giải pháp này có thể áp dụng để phát
huy tính chủ động sáng tạo của học sinh ở cấp tiểu học tại trường TH-THCS Thanh
Lương .
6. Những thông tin cần được bảo mật : Không có
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Đối với nhà trường:
Cần quan tâm, động viên kịp thời
những nhân tố điển hình, khuyến khích cán bộ giáo viên tích luỹ và tổng kết
kinh nghiệm giáo dục.
-Đối với giáo viên:
Cần quan tâm tiếp xúc, gần gũi, gắn
bó, thương yêu tất cả học sinh.
Trên cơ sở những yêu cầu, nội quy của
nhà trường, cần đề ra một chương trình, kế hoạch hoạt động của lớp đầy đủ về
nội dung và những yêu cầu cụ thể.
Tin tưởng giao việc cho ban cán sự
lớp. Tôn trọng những suy nghĩ, những đề xuất của các em.
Công bằng trong thi đua và khen
thưởng.
Năng động, sáng tạo trong mọi tình
huống giáo dục, dạy học để có thể xử lý một cách hợp lý, hợp tình những tình
huống đó.
Phối hợp giáo dục chặt chẽ và thường
xuyên với gia đình học sinh về kết quả rèn luyện và học tập của các em.
- Đối với học sinh:
Cần nắm vững nội quy của trường, của
lớp.
Cần nắm vững những yêu cầu, những
nhiệm vụ giáo dục mà các em phải thực hiện.
Cần phát huy tính chủ động tự giác
tích cực trong học tập, trong các hoạt động của lớp, của Đội, của trường.
Ban cán sự lớp phải có tinh thần
trách nhiệm cao, gương mẫu về mọi mặt.
Trên đây là một số phương pháp mà tôi
đã đúc kết được trong quá trình nghiên cứu và thực hiện tại lớp, khối.Tôi rất
mong sự đóng góp chân tình của các quý thầy cô để nội dung đề tài được hoàn
thiện hơn và có hiệu quả cao hơn trong quá trình thực hiện ở thời gian tới.
8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng
kiến theo ý kiến của tác giả:
Đất nước ta đang ngày càng đổi mới, hòa
cùng sự phát triển chung của xã hội thì ngành giáo dục của chúng ta đã có nhiều
định hướng, cải cách mang lại những thành quả nhất định. Để ngày càng nâng cao
chất lượng học tập, trau dồi, rèn luyện phẩm chất đạo đức cho học sinh. Bản
thân là giáo viên đang trực tiếp giảng dạy, tôi đã không ngừng tìm tòi, học hỏi
các biện pháp để phát huy tính chủ động tự quản của học sinh và áp dụng thực
nghiệm tại lớp mình chủ nhiệm, các lớp khác trong trường. Cùng với sự chia sẻ
của bạn bè đồng nghiệp thì các biện pháp ấy đã trở nên hoàn thiện hơn, giúp cho
các em tự tin, chủ động tích cực trong hoạt động. Từ đó, việc phát huy tính chủ
động tự quản trong nhà trường đã có nhiều chuyển biến tích cực.
-
Về
các môn học và hoạt động giáo dục:
+ Kết quả học tập các môn học có sự thay đổi rõ rệt. Nhiều học sinh tích
cực, chuyên cần trong học tập, trong lớp hăng hái phát biểu ý kiến xây dựng
bài. Việc học bài và làm bài ở nhà được các em thực hiện đầy đủ.
+ Kết quả học tập của lớp 5/4 trong học kỳ I năm học 2020-2021 được đánh
giá như sau:
|
Hoàn thành tốt |
5/15 học sinh |
Tỷ lệ: 33,3% |
|
Hoàn thành |
10/15 học sinh |
Tỷ lệ: 66,7 % |
-
Về
năng lực, phẩm chất:
+ Lớp 5/4- Từ một lớp có một số thành phần học sinh chậm tiến ở đầu năm
học, nhưng đến cuối kỳ I năm học 2020-2021 những học sinh chậm tiến đã biểu
hiện có nhiều tiến bộ về năng lực, phẩm chất:
|
Tốt và Đạt |
15/15 học sinh |
Tỷ lệ 100% |
Đặc
biệt trong năm học này, sau khi áp dụng sáng kiến thì tính chủ động tự quản của
các em đến thời điểm này đạt kết quả khả quan. Bằng các biện pháp nói trên,
trong lớp 5/4 tôi chủ nhiệm
đã có những chuyển biến rõ rệt về nề nếp tự quản, biết yêu thương, giúp đỡ nhau
trong học tập và rèn luyện đạo đức. Bản thân đã tổ chức cho học sinh trong lớp
hưởng ứng và quyết tâm thực hiện tốt những yêu cầu đã đề ra, làm cho các buổi
học đạt hiệu quả ngày càng cao hơn. Số học sinh vi phạm những yêu cầu, những
chỉ tiêu thi đua ngày một giảm. Từ những học sinh chậm tiến, bây giờ, các em đã
có nhiều tiến bộ về mặt năng lực, phẩm chất. Bên cạnh đó, kết quả học tập các
môn có sự thay đổi rõ rệt. Nhiều học sinh đã chủ động, tích cực, chuyên cần
trong học tập. Trong lớp hăng hái phát biểu ý kiến xây dựng bài. Việc học bài
và chuẩn bị bài ở nhà được các em thực hiện đầy đủ.
Bên cạnh sự tiến bộ về mặt môn học và
hoạt động giáo dục, năng lực, phẩm chất thì
các em luôn tích cực, tự giác tham gia các hoạt động phong trào của lớp,
của nhà trường với sự nhiệt tình và tinh thần trách nhiệm cao. Hoạt động Đội
của chi đội 5/4 đạt nhiều thành tích tốt. Ví dụ:
Phong trào thu gom giấy vụn, chi đội
lớp 5/4 đã nộp được 30 kg giấy vụn vượt 50% kế hoạch liên đội đề ra.
Phong trào “ Thi đua học tốt” đợt 1
đứng đầu trong toàn khối.
Tham gia hội thi Cắm hoa chào mừng
ngày nhà giáo Việt nam được giải nhất và giải nhì thi văn nghệ trong ngày hội
Sắc màu tuổi thơ.
Trên đây là những kết quả sáng kiến
mà tôi đã thực hiện và áp dụng vào thực tiễn dạy học, công tác chủ nhiệm lớp 5/4
. Kết quả nghiên cứu cho thấy những biện pháp phát huy tính chủ động tự quản
của học sinh tiểu học góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
Từ việc phát huy tính chủ
động tự quản của học sinh sẽ có tác dụng lớn trong việc giáo dục nhân cách cho
các em. Cụ thể:
Trên cơ sở thực hiện tốt
nội qui lớp, nội qui trường, các em sẽ có ý thức cao trong việc chấp hành nghiêm
chỉnh đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, trở thành một
công dân tốt cho xã hội, cho đất nước.
Bên cạnh đó sẽ hình thành ý thức làm chủ bản
thân, tránh dựa dẫm, thói quen ỷ lại vào người khác.
Đồng thời, giúp các em
biết phân biệt việc xấu, việc tốt, những việc nên làm trong cuộc sống. Từ đó
các em biết đấu tranh chống những hành vi tiêu cực, sai trái ảnh hưởng đến cộng
đồng và xã hội.
Ngoài ra, còn giáo dục
các em có trách nhiệm đối với bản thân mình, gia đình, làng xóm và đất nước.
Giáo dục các em tinh thần đoàn kết, kĩ năng hợp tác, làm việc theo nhóm có hiệu
quả cao. Giáo dục các em ý thức phê và tự phê để mỗi ngày tiến bộ, biết vươn
lên trong cuộc sống.
Bên cạnh đó, là người giáo viên trực
tiếp giảng dạy bản thân thiết nghĩ, muốn phát huy tính chủ động tự quản của học
sinh thì giáo viên chủ nhiệm cần:
Phải nhiệt tình, năng nổ, phải luôn
tự bồi dưỡng nâng cao tay nghề để cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm lôi cuốn
học sinh học tập tích cực.
Phải kết hợp chặt chẽ với gia đình
học sinh, với các đoàn thể trong nhà trường, với chính quyền địa phương, tạo
môi trường giáo dục tốt nhất cho các em.
Học sinh tiểu học chỉ thích được động viên
khen thưởng, giáo viên không nên dùng hình phạt, đánh mắng làm cho các em sợ
sệt, phải tạo niềm tin để các em tích cực, chủ động trong các hoạt động.
Tóm lại, nếu giáo viên chủ nhiệm tạo
được sự mật thiết giữa thầy với trò, giữa học sinh với học sinh, thầy trò tạo
được sự vui vẻ, thoải mái và nhẹ nhàng trong học tập, trong các hoạt động thì
chắc chắn rằng các em sẽ mạnh dạn và tự tin hơn rất nhiều để phát huy khả năng
chủ động tự quản của mình.
Qua nhiều
năm tận tụy với nghề, hết lòng yêu nghề, mến trẻ. Thực hiện phương châm “Tất cả
vì học sinh thân yêu”. Kết hợp với kinh nghiệm của bản thân và sự chia sẻ của
bạn bè đồng nghiệp, bản thân luôn hoàn thành tốt việc phát huy tính chủ động tự
quản của học sinh. Đây là một trong những tác động lớn đưa bản thân đến việc
nghiên cứu đề tài thiết thực hơn và thực hiện viết sáng kiến đạt kết quả cao
nhất.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/