1. Lý do chọn đề tài
Ở trường mầm non, âm nhạc là một trong những loại hình nghệ thuật phát
triển năng lực cảm xúc, sự tập trung chú ý, khả năng diễn tả hứng thú của trẻ…
Âm nhạc bằng ngôn ngữ riêng là giai điệu, âm sắc, nhịp điệu, tiết
tấu…cùng với thời gian đã thu hút, hấp dẫn, làm thỏa mãn nhu cầu tình cảm của
trẻ.
Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển
lời nói, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm…Đối với trẻ em, âm nhạc là thế
giới kì diệu đầy cảm xúc. Trẻ có thể tiếp nhận âm nhạc ngay từ khi còn nằm
trong nôi. Trẻ mầm non dễ xúc cảm, vốn ngây thơ, trong sáng, nên tiếp xúc với
âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu. Thế giới âm thanh muôn màu không ngừng
chuyển động tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lí, năng lực
hoạt động và hiểu biết của trẻ.
Âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mĩ. Âm nhạc là một trong các bộ môn
nghệ thuật giáo dục cái đẹp cho trẻ. Lời ca, giai điệu của các bài hát, bản
nhạc đã giúp trẻ tưởng tượng, học nói lên cảm xúc của mình, trẻ thấy được mình
có thể diễn tả những ý nghĩ, những mơ ước, những cảm xúc mạnh mẽ.
Trong giáo dục âm nhạc, điều quan trong không phải là dạy trẻ hát chuẩn
xác, rõ ràng một cách đơn giản mà trẻ phải được tham gia các hoạt động âm nhạc
như nghe nhạc, vận động theo nhạc, múa, trò chơi âm nhạc. Bài hát là phương
tiện để giáo dục trẻ nhiều mặt. Đó là các bài hát giản dị, có tính nghệ thuật,
phù hợp với lứa tuổi sẽ hình thành ở trẻ thị hiếu âm nhạc trong sáng, lành
mạnh, là cơ sở của tình cảm thẩm mĩ, đạo đức tốt đẹp.
Âm nhạc giáo dục tình cảm thẩm mĩ cho trẻ, trong đó có cái đẹp về cách
ứng xử, giao tiếp với ông bà, cha mẹ, cô giáo, bạn bè và những người trong cộng
đồng.
Vì vậy, giáo dục tình cảm thẩm mĩ cho trẻ thông qua hoạt động âm nhạc
trong trường Mầm non làm phong phú thêm đời sống tinh thần của trẻ, giúp trẻ
cảm thụ được cái đẹp, tạo niềm tin tưởng trong các cháu.
Ngoài ra, âm nhạc còn là phương tiện giáo dục đạo đức. Lời ca của âm nhạc
giàu tính biểu hiện và chất chữ tình. Nội dung lời ca phong phú trong các bài
hát giúp trẻ phát hiện vẻ đẹp trong thiên nhiên, sự ngộ nghĩnh đáng yêu của các
con vật quen thuộc, về tình cảm gia đình, bạn bè…từ đó gợi mở cho các cháu về
cách ứng xử, hay nói cách khác là giáo dục các cháu đạo đức làm người.
Đặc điểm của các hoạt động diễn xuất của trẻ là diễn ra trong tập thể.
Cùng nhau múa hát, chơi trò chơi âm nhạc đã giúp các cháu vui tươi, hồn nhiên
hơn, ngay cả những trẻ nhút nhát cũng cảm thấy thoải mái, tự tin hơn.
Không những vậy,
âm nhạc còn góp phần phát triển trí tuệ của trẻ. Âm nhạc không chỉ đơn thuần là
để vui chơi, giải trí mà còn thúc đẩy sự phát triển trí tuệ của trẻ.
Âm nhạc giúp trẻ phát triển trí nhớ. Trí nhớ âm nhạc là khả năng thu nhận
và ghi nhớ lại. Đặc điểm của trẻ mẫu giáo là ghi nhớ âm nhạc bằng tai nghe dựa
vào nhạc cảm. Trong quá trình học tập, trí nhớ không có khả năng nhắc lại toàn
bộ ngay mà phải qua quá trình rèn luyện dần. Vì vậy, khi tập hát, giáo viên nên
gợi mở, giúp trẻ nhận thức và trên cơ sở ấy trí nhớ càng phát triển.
Tính tích cực và sự tập trung chú ý trong giờ học hát giữ vai trò quan
trọng trong việc củng cố và phát triển trí nhớ. Trẻ hát là cùng lúc ghi nhớ lời
ca, giai điệu, tiết tấu. Trẻ yêu thích ca hát bao nhiêu thì càng thuộc nhanh
bấy nhiêu. Điều này có tác dụng rèn luyện đôi tai nhạy bén cho trẻ, đồng thời
tăng cường sự nhận thức của trẻ với thế giới xung quanh. Mặt khác, trong mọi
hoạt động âm nhạc, trẻ phải quan sát, tập trung chú ý, biết tổng hợp, so
sánh…Vì vậy trí tuệ phải hoạt động tích cực. Như vậy, giáo dục âm nhạc thực
hiện nhiều nhiệm vụ thúc đẩy hoạt động trí tuệ.
Âm nhạc tác động đến sự phát triển sính lí của trẻ. Nghe, vận động theo
nhạc giúp trẻ tập phối hợp các động tác đi, chạy, nhảy chính xác, tác phong
nhanh nhẹn. Vận động toàn thân khi có nhạc kèm theo tạo cho trẻ sự mềm dẻo nhịp
nhàng, có ảnh hưởng tốt đến tim mạch và sự phát triển cơ. Nếu nghe nhạc đúng
mức và phù hợp sẽ làm thư giãn thần kinh, kích thích óc sáng tạo.
Hát cũng liên quan trực tiếp đến sự phát triển thể lực của trẻ, giúp trẻ
củng cố cơ quan phát âm, thở sâu, tránh nói lắp, đẩy mạnh chức năng hoạt động
của cơ quan phát thanh, hô hấp, hình thành giọng hát ở trẻ…tạo sự liên hệ nhạy
bén giữa các giác quan. “Tai nghe âm nhạc” phát triển cùng với sự nhạy cảm sẽ
giúp trẻ hưởng ứng những tình cảm và hành vi tốt đẹp, hoàn thiện mọi vận động
thể chất ở trẻ.
Có thể nói, giáo dục âm nhạc là một trong những con đường hoàn thiện đạo
đức, trí tuệ, thẩm mĩ, và thể lực. Nhà sư phạm V. Xu-khôm-lin-xki đã đánh giá
rất cao hiệu quả giáo dục toàn diện của âm nhạc: “Chất lượng công việc giáo dục
trong một nhà trường được xác định phần lớn bởi mức độ hoạt động âm nhạc trong
các hoạt động của nhà trường đó”.
Nhận thức đúng đắn và sâu sắc tác dụng giáo dục toàn diện của âm nhạc đối
với trẻ mẫu giáo là điều cần thiết đầu tiên để tiến hành tốt việc giáo dục âm
nhạc cho các cháu.
Nhận biết được tầm quan trọng của âm nhạc đối với trẻ mầm non nên khi trẻ
còn ở lứa tuổi rất nhỏ, lứa tuổi 24- 36 tháng ngoài các hoạt động giáo dục khác
ra thì tôi đã rất chú trong vào hoạt động giáo dục âm nhạc. Tôi luôn cố gắng
tìm tòi và đưa ra các biện pháp phù trong việc tổ chức các hoạt động âm nhạc
khiến trẻ thấy hào hứng, hứng thú nhất. Và qua thực tế tôi đang dạy dạy trẻ ở
độ tuổi 24-36 tháng, tôi đã mạnh dạn suy nghĩ, đưa ra “ Một số biện pháp gây hứng thú
cho trẻ 3- 4 tuổi trong hoạt động
giáo dục âm nhạc”.
2. Mục đích nghiên
cứu:
- Tìm hiểu thực tế khả năng cảm thụ âm nhạc của
trẻ
- Đưa ra một số kinh nghiệm nhằm tạo cho trẻ hứng thú khi tham gia hoạt
động âm nhạc
3. Đối tượng nghiên
cứu :
- Trẻ 3- 4 tuổi
- Tổ chức hoạt động âm nhạc trong trường mầm non
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Phương pháp nghiên cứu thực
tiễn.
- Phương pháp quan sát sư phạm.
5. Kế hoạch nghiên
cứu
- Từ tháng 09/2017 đến tháng 10/2017 chọn đề tài và trang bị lý luận.
-
Từ tháng 11/2017 đến tháng 02/2018 quan sát, đánh giá giáo viên trong
thực hiện chăm sóc giáo dục trẻ tại nhóm lớp.
- Tháng 3/2018 đánh giá kết quả và viết sáng
kiến kinh nghiệm.
II. GIẢI QUYẾT VẤN
ĐỀ
1. Cơ sở lý luận của
đề tài:
Giáo
dục âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Giáo dục âm nhạc
hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thương con người.
Không chỉ vậy, giáo dục âm nhạc còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ,
phát triển thể chất, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức trẻ
qua học tập, vui chơi. Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc như học hát,
nghe hát, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc... sẽ hình thành ở trẻ
những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hoà, là sự phát triển
về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực. Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc cho trẻ
mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng.
Chúng ta đã biết, ở mọi thời đại, giáo
dục chiếm một vị trí rất quan trọng.Tuy nhiên, ở mỗi giai đoạn, giáo dục lại
được tổ chức theo những cách thức khác nhau. Do đặc điểm lứa tuổi, việc giáo
dục cho trẻ mầm non được triển khai theo phương châm “Chơi mà học”. Và giáo dục
âm nhạc cho lứa tuổi này góp phần không nhỏ vào việc giáo dục toàn diện cho
trẻ.
Thực tế cho
thấy, trẻ em ở tuổi mầm non rất nhạy cảm với âm nhạc. Trẻ thích nghe nhạc và
hứng thú tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Mục đích của giáo dục âm nhạc là
giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Giáo dục âm nhạc hình thành cho trẻ
lòng yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thương con người, hình thành và phát
triển ở trẻ những thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể như: Tính tổ chức kỷ
luật, tự chủ, mạnh dạn trước mọi người. Giáo dục âm nhạc còn là phương tiện
nâng cao khả năng trí tuệ, phát triển thể chất, giúp trẻ phát triển trí tưởng
tượng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập, vui chơi. Quá trình trẻ tiếp xúc và
hoạt động âm nhạc như học hát, nghe hát, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm
nhạc... sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn
diện, hài hoà, là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực. Chính
vì vậy, giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng.
Vì vậy, giáo dục âm nhạc đối với
trẻ mầm non là vô cùng cần thiết, đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ
chuyên môn, yêu nghề. Trong quá trình dạy và học cần cho trẻ làm quen với âm
nhạc trong tất cả các hoạt động.
2. Cơ sở thực tiễn
- 100% giáo viên trong trường có
trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn, nhận thức được tầm quan trọng của
việc giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trường mầm non.Nhưng bên cạnh đó vệc tổ chức hoạt
động giáo dục âm nhạc cho trẻ vẫn còn một số bất cập, khả năng âm nhạc của một
số giáo viên còn hạn chế, kỹ năng sử dụng đàn chưa thành thạo, hình thức tổ chức
hoạt động giáo dục âm nhạc còn thiếu sáng tạo,linh hoạt, chưa hấp dẫn trẻ, một
số hoạt động còn áp đặt chưa dựa trên nhu cầu , hứng thú của trẻ, dụng cụ âm nhạc chưa phong phú nhiều chủng
loại.
- Một số
nội dung vẫn còn lặp lại, không tạo được hứng thú cho trẻ. Hơn nữa trẻ 3-4 tuổi
thời kỳ này ở trẻ xuất hiện tính tự chủ, thích hoạt động khá cao. Trẻ nói và hát
trong mọi hoạt động, thích nghe hát, biết đáp ứng lại và hay bắt trước những cử
chỉ, hành động của người khác.Trẻ nhận ngay đượcvà hát được bài hát quen thuộc.
Giai điệu quen thuộc, hát đi hát lại một bài hát, thích làm quên với nhạc cụ
mới, biết nghe dạo nhạc, biết thể hiện tình cảm khi múa , hát. Trẻ có ấn tượng
sâu sắc khi nghe nhạc qua đài, xem băng hình…cảm xúc và hứng thú tương đối ổn
định và hưởng ứng theo giai điệu bài hát. Chính vì vậy tôi luôn mong muốn các con luôn hứng thú với các hoạt động giáo
dục ân nhạc để âm nhạc góp phần nuôi dưỡng phát triển đi sâu vào tâm hồn trẻ thơ
. Lên tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “ Một số biện pháp
gây hứng thú cho trẻ 3- 4 tuổi trong hoạt động giáo dục âm nhạc”
Trong quá trình
thực hiện, tôi có một số thuận lợi và khó khăn sau:
2.1.Thuận
lợi:
- Được sự quan tâm tạo điều kiện của Phòng GD&ĐT quận Long Biên và
Ban giám hiệu trường mầm non Hoa Sữa thường tổ chức kiến tập các hoạt động giáo
dục, thông qua đó mà tôi có nhiều cơ hội được học hỏi, tham khảo và rút kinh
nghiêm rất nhiều trong việc tổ chức các hoạt động trong đó có hoạt động giáo
dục âm nhạc cho trẻ.
- Trường đạt chuẩn quốc gia nên được đầu tư trang thiết bị, đồ dùng phục
vụ cho công tác tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục đầy đủ, hiện đại, dễ
sử dụng.
- Lớp tôi có 3 giáo viên đều có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên
chuẩn, luôn yêu nghề, mến trẻ, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc.
- Luôn nhận được sự phối kết hợp của các giáo viên trong lớp, sự động
viên kịp thời của Ban giám hiệu, của các bậc phụ huynh học sinh qua đó giúp tôi
có thể tổ chức những hoạt động giáo dục âm nhạc sáng tạo, hấp dẫn đối với trẻ.
2.2. Khó khăn:
- Còn một số trẻ không học qua lớp 24 - 36 tháng và một số trẻ
hay nghỉ học, nên tôi gặp rất nhiều khó khăn trong việc cung cấp kiến thức, rèn nếp cho trẻ.
- Trong lớp còn một số trẻ nhút nhát chưa hứng thú tích cực tham gia các
hoạt động âm nhạc.
- Nhận thức của phụ huynh không đồng đều, nhiều phụ huynh không quan tâm
đến
3. Các biện pháp thực hiện
Xuất phát từ những thuận lợi khó khăn trên, và từ đặc điểm riêng của lớp
, tôi đã đưa ra một số biện pháp sau để tạo hứng thú cho trẻ trong các hoạt
động giáo dục âm nhạc
3.1 Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch
Trước khi tổ chức các hoạt động giáo dục âm nhạc thì tôi thường phải lên
kế hoạch từ trước. Đây là một hoạt động được tổ chức thường xuyên nên nếu những
nội dụng của hoạt động này không phong phú, không phù hợp với lứa tuổi của trẻ
thì sẽ gây cho trẻ sự nhàm chán, hoặc mất tập trung nhất là trẻ 3- 4 tuổi đầu năm học sự tập trung chú ý
của trẻ còn chưa cao. Chính
vì vậy khi lựa chọn nội dụng để tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc tôi thường lựa
chọn các nội dung gắn vào các chủ đề, sự kiện theo từng tuần, từng tháng mà trẻ đang học, phù hợp với nhu cầu, khả năng của trẻ trong
lớp.
* Lựa chọn bài hát
cho hoạt động dạy hát, dạy vận động
Với trẻ 3-4 tuổi trẻ dễ
nhớ nhưng mau quên, vốn từ của trẻ chưa được phong phú nên khi lựa chọn bài hát để dạy
trẻ hát, hay dạy trẻ vận động ngoài việc chọn những bài hát gắn với chủ đề, sự kiện tôi còn chọn những bài hát
có lời ngắn gọn, dễ hiểu, có âm điệu và nhịp điệu dễ nhớ, dễ hát, những bài hát
thể hiện tính chất vui tươi, trong sáng…như vậy mới hấp dẫn trẻ, lôi cuốn trẻ
vào hoạt động âm nhạc.
Ví dụ: + Ở kế hoạch hoạt động
tháng 9: Tuần 1 “Đồ dùng của bé” tôi chọn bài: “Đu quay” “Tập đếm” “Đôi
dép” “Tập tầm vông”...
+ Ở kế hoạch hoạt động tháng
10 tuần 4 “Mẹ và những người thân yêu” tôi chọn bài: “Cả nhà thương
nhau”, “Cháu yêu bà” “Ru em” “Múa cho mẹ xem”...
+ Ở kế hoạch hoạt động tháng
12 tuần 1: “ Nhà bé nuôi con
gì” tôi lựa chọn bài hát: “Một con vịt”, “Cá vàng bơi” “Con gà trống” “ Gà trống mèo con và cún con” “ Mèo con
rửa mặt”....
+ Ở kế hoạch tháng 3 tuần 2
“ Xe gì chạy trên đường bộ”
tôi lựa chọn bài hát: “Em tập lái ô tô”, “Em đi chơi thuyền” “ Mẹ và bé” “đèn đỏ đèn xanh” “ Ngã tư đường phố”….
Trên đây đều là những bài hát rất ngắn, giai điệu vui tươi rất thích hợp
để dạy hát cho trẻ và những động tác
minh họa cho những bài này thì đơn giản, ngắn gọn trẻ có thể nhớ và vận động
được.
* Lựa chọn bài hát
cho trẻ nghe
Tương tự như lựa chọn các bài hát dạy
trẻ hát hay những bài cho trẻ vận động lựa chọn các bài hát cho trẻ nghe tôi
cũng phải dựa theo kế hoạch hoạt động giáo dục của từng tháng. So với việc lựa chọn các bài để dạy các cháu hát, hay dạy vận động thì
bài chọn cho các cháu nghe có phạm vi rộng rãi hơn nhưng những bài hát đó phải
phù hợp với sở thích cũng như năng lực cảm thụ âm nhạc của trẻ. Khi lựa chọn các
bài hát nghe dành cho trẻ 3- 4 tuổi tôi thường lựa chọn những bài hát về người
thân như “Chiếc khăn tay” “Bố là tất cả” các bài hát ru, những bài hát dân ca
có giai điệu mượt mà như “Ru con”, “Hoa thơm bướm lượn” “Lý cây bông” hoặc
những bài hát mẫu giáo nhỡ và lớn
như: “Cô giáo miền xuôi”, “ Bố là tất cả” “Bác đưa thư vui tính” “ Gia đình nhỏ, hạnh phúc to” ….
*Lựa chọn các trò
chơi âm nhạc
Trẻ ở lứa tuổi mầm non học tập thông qua hoạt động vui chơi. Các hoạt
động âm nhạc như ca hát, vận động, nghe…tổ chức dưới dạng trò chơi là hình thức
hấp dẫn, lôi cuốn trẻ thường được nhiều trẻ yêu thích. Tôi đã lựa chọn hoặc cải
biên một số trò chơi để phù hợp với trẻ nhà trẻ mà vẫn giúp trẻ luyện tai nghe,
củng cố ca hát, tạo cảm giác nhịp điệu, cảm thụ âm nhạc một cách nhẹ nhàng,
thoải mái. Tôi thường sử dụng các trò chơi âm nhạc như :
- Trò chơi luyện thuộc tính âm nhạc : “ Tai nghe”
VD : + Trò chơi “Nghe đoạn nhạc đoán tên bài hát”
Cách chơi : Cô bật đoạn nhạc cho trẻ nghe rồi hỏi trẻ đoạn nhạc đó trong
bài hát nào?
+ Trò chơi “ Bắt chước các con vật”
Cách chơi: Cô nói tên con vật, trẻ bắt chước tiếng kêu, tạo dáng các con vật.
+ Trò chơi “Nghe và đoán tên nhạc cụ”
Cách chơi: Cô
chuẩn bị một số dụng cụ âm nhạc, sau đó cô yêu cầu trẻ nhắm mắt. Cô sử dụng
nhạc cụ nào đó để nó phát ra tiếng kêu. Cô cho trẻ mở mắt trẻ sẽ đoán xem đó là
âm thanh của loại nhạc cụ nào.
Hoặc :-Trẻ nghe làm các động tác minh họa vận động theo tiết tấu nhanh , chậm.
- Với bài hát “ Em đi chơi
thuyền” tôi chia trẻ làm 2 đội tặng mỗi trẻ 2 mái chèo. Trẻ nghe và chèo thuyền
nhanh, chậm theo tiết tấu của bài hát, nhạc nhanh thì chèo nhanh và ngược lại.
Với
một số trò chơi như “ Nhìn hình ảnh đoán tên bài hát” “ Chiếc nón kỳ diệu” “ ô
cửa bí mật” tôi sử dụng trên bảng tương tác trẻ rất hứng thú, nhớ lâu...
Các trò chơi minh họa nội dung bài hát: Vỗ xắc xô theo nhịp, bắt chước
tiếng kêu các con vật,…giúp luyện tập cho trẻ kỹ năng cảm nhận nhịp điệu âm
nhạc.
3.2 Biện pháp 2: Tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục âm nhạc
* Dạy hát, dạy vận động:
Muốn hoạt động dạy hát có hiệu quả, trước tiện tôi phải tìm hiểu, phân
tích bài hát trên cơ sở đó luyện hát để hát thuộc, hát đúng lời, hát diễn cảm,
thể hiện sắc thái tình cảm phù hợp với nội dung bài.
Và để thu hút được trẻ ngay từ những hoạt động đầu tiên của giờ học thì
vừa dễ lại vừa khó vì trẻ rất hào hứng những điều mới lạ, dễ chán với những gì
quen thuộc. Vì vậy, tôi luôn suy nghĩ thay đổi hình thức vào bài sao cho sinh
động, hấp dẫn bằng cách dùng những lời nói nhẹ nhàng, gần gũi, nét mặt vui
tươi, sử dụng các trò chơi, câu đố hay tạo tình huống bất ngờ để gây hứng thú
hoặc thu hút sự chú ý của trẻ.
Ví dụ: + Khi dạy bài hát “Vườn rau của em”. Để gây hứng thú cho trẻ tôi
cho trẻ chơi trò chơi “Tập tầm vông”. Khi chơi trò chơi này tay tôi cầm hộp xúc
xắc trong đó có một số loại hạt quen thuộc với trẻ (Hạt đỗ, hạt lạc…). Để bất
ngờ hơn tôi cho trẻ đoán trong hộp xúc xắc có gì mà khi lắc hộp xắc xô cố thể
phát ra được tiếng kêu. Sau đó, tôi mở ra cho trẻ quan sát và nói tên các hạt
bên trong -> Từ đó tôi dẫn dắt đến bài hát tôi muốn dạy trẻ.
+ Khi dạy trẻ hát bài hát “Con gà
trống” để dẫn dắt vào bài tôi đã sử dụng câu đố “Trên đầu có mào đỏ
Lại còn gáy rất to
Đó là con gì? ”
Đó là một câu đố rất đơn giản nhưng khi trẻ trả lời được câu hỏi đó của
cô trẻ sẽ thấy rất vui sướng.
Để cho phần vào bài của tôi có thể thu được sự chú ý của trẻ thì ngoài
việc sử dụng các hình thức như trò chơi, trò chuyện, sử dụng câu đố… thì tôi
còn kết hợp công nghệ thông tin để phần vào bài của tôi thêm phần mới mẻ, bất
ngờ và thật sự gây chú ý với trẻ. Tôi sưu tầm những hình ảnh, đoạn vi deo sinh
động phù hợp với nội dung bài hát mà tôi dạy trẻ. Trẻ được trực tiếp quan sát
những hình ảnh sinh động, sống động đó trẻ sẽ rất hào hứng, hứng thú.
Sau phần vào bài đã gây được hứng thú cho trẻ thì phần bài dạy tôi cũng
phải tìm mọi hình thức có thể để phần bài dạy của tôi khiến trẻ hào hứng tham
gia và kết quả của tiết dậy đạt được kết quả như mong muốn. Khi dạy hát cho
trẻ, tôi ngoài việc chú trọng vào việc học để thể hiện bài hát thật hay, thật
truyền cảm đến trẻ thì tôi còn học cách đánh đàn, sử dụng một số dụng cụ dân tộc hoặc làm nhép . Vì khi trẻ đươc thấy cô vừa đánh đàn, sử dụng nhạc cụ vừa hát thì trẻ
cảm thấy rất thích thú. Đến phần hát và biểu diễn của trẻ nếu cứ để trẻ chỉ hát
đi hát lại với cô và với đàn nhiều lần thì trẻ sẽ rất chán, chính vì vậy tôi đã
làm những dụng cụ âm nhạc phù hợp để trẻ hát kết hợp với việc sử dụng những dụng
cụ âm nhạc đó. Như vậy, phần biểu diễn của trẻ sẽ hay hơn, sinh động hơn mà trẻ
lại cảm thấy thích thú hơn. Ngoài những dụng cụ âm nhạc ra tôi còn thay đổi các
hình thức hát khác nhau như (hát theo tổ, nhóm, cá nhân) thêm vào đó với một số
bài hát tôi còn chuẩn bị cho trẻ trang phục do tôi tự may, làm bằng một số nguyên liệu khác để trẻ mặc những
trang phục đó để biểu diễn hoặc tôi cho trẻ đội những chiếc mũ xinh xắn, trẻ có
thể vừa hát kết hợp với một số vận động phù hợp với nội dung của bài hát.
|
Với dạy vận động thì tôi tìm những động tác phù hợp nhất với khả năng của
đa số trẻ trong lớp. Khi trẻ thực hiện các động thì cũng như dạy hát, để sự
thích thú của trẻ tôi cũng cho trẻ biểu diễn kết hợp với trang phục hoặc những
dụng cụ phù hợp với các động tác vận động.
Khi trẻ biểu diễn các lời nhận xét cụ thể, khích lệ thích hợp sẽ tạo cho
biểu diễn một cách sáng tạo tích cực. Với trẻ tôi không chê mà luôn
đưa ra những lời động viên, khuyến khích trẻ. Khi được động viên tích cực sẽ
làm trẻ biểu diễn tự nhiên hơn, sáng tạo hơn, nhiều chi tiết phong phú hơn
trong phần biểu diễn của trẻ. Trẻ sẽ tự cảm thấy vui vẻ sau khi trẻ biểu diễn
xong vì trẻ nghĩ trẻ vừa làm được điều gì đó.
* Nghe hát
Nghe hát nếu thực hiện tốt thì đây là một nội dung gây ấn tượng rất sâu
sắc với trẻ. Để phần nghe hát gây hứng thú và để lại ấn tượng với trẻ, tôi đã
rất chú trọng phần thể hiện bài hát kết với cử chỉ, điệu bộ và với nét mặt thật
gần gũi với trẻ, tôi còn kết hợp với
giáo viên trong lớp múa những động tác nhẹ nhàng phù hợp với nội dung
bài hát. Và tôi còn chuẩn bị những bộ trang phục thật đẹp, mới lạ để thay đổi
trong phần nghe hát nhằm thu hút sự chú ý của trẻ.
Hình ảnh: Cô giáo mặc trang phục biểu diễn múa
cho trẻ xem
Ngoài ra, trong phần nghe hát tôi còn sử dụng những vi deo do ca sĩ biểu
diễn. Ví dụ: Khi cho trẻ nghe các bài hát dân ca quan họ Bắc Ninh, tôi cho trẻ
xem đoạn vi deo các chị hai, chị ba quan họ mặc áo tứ thân đội nón quai thao.
Với giọng hát chuyên nghiệp mượt mà, tình cảm. Những bộ quần áo rực rỡ màu sắc,
phong cảnh hữu tình…trẻ sẽ chăm chú
theo dõi và cảm nhận về làn điệu dân ca này
Hình ảnh: Những cô gái hát dân ca quan họ Bắc Ninh
Với những bài của các dân tộc, thì bài hát của dân tộc nào thì tôi đưa ra
những hình ảnh của dân tộc đó (những hình ảnh trong mùa lễ hội).
Hát: “inh lả ơi” Dân ca dân tộc Thái
Khi trẻ nghe những bài hát về Bác Hồ: “Đêm qua em mơ gặp Bác Hồ” “ Bác Hồ một tình yêu bao la” kết
hợp cho trẻ xem các hình ảnh, clip về Bác Hồ với mọi người đặc biệt là các cháu thiếu nhi… trẻ sẽ cảm nhận Bác Hồ như một người ông, người cha.... rất gần gũi với các cháu.
Hình ảnh Bác Hồ với em bé
*Các hoạt động khác
Nếu cho
trẻ tiếp xúc với âm nhạc trên các giờ học âm nhạc thì chưa đủ. Vì vậy trẻ được
tiếp xúc với âm nhạc thường xuyên trong các thời điểm sinh hoạt hàng ngày có
tác dụng rất lớn trong việc tạo sự hứng thú, thư giãn, gây sức chú ý của trẻ,
làm phong phú đời sống tinh thần của trẻ.
Chuẩn bị tập thể dục sáng: Cô
mở một đoạn nhạc giai điệu vui tươi, khỏe khoắn, để tạo không khí sôi nổi, phấn
trấn giúp trẻ chuẩn bị tâm thế tập thể dục sáng tích cực hơn như dùng các bản
nhạc: “Đoàn tàu nhỏ xíu”, “nắng sớm” “ Con cào cào”….
Giờ hoạt động có chủ đích cô
dùng 1 bài hát ( đoạn nhạc) có tiết tấu vui tươi, trong sáng, để tạo không khí
nhẹ nhàng khi bước vào giờ học.
Chuẩn bị hoạt động góc: Dùng
các bài hát (đoạn nhạc) vui tươi dí dỏm, có nội dung vui chơi, hoặc phù hợp với
chủ đề để tạo tâm thế vui vẻ tích cực bước vào giờ chơi của bé. Ngoài ra, ở góc
âm nhạc tôi trang trí với rất nhiều hình ảnh phong phú, bắt mắt và rất nhiều
những dụng âm nhạc để khi chơi ở góc này trẻ tha hồ sử dụng những dụng cụ âm
nhạc mà trẻ thích để trẻ hát, trẻ biểu diễn
Hình ảnh: Trẻ biểu diễn cùng với những dục cụ
ở góc âm nhạc
-
Hoạt động vui chơi : Âm nhạc giúp trẻ sáng tạo, phát huy trí tưởng tượng phong
phú. Khi hết giờ chơi, trẻ vừa cất đồ chơi vừa hát, rát vui vẻ hứng thú
-
Giờ ngủ : Âm nhạc du dương, những bản nhạc đưa trẻ vào giấc ngủ một cách nhẹ
nhàng, êm đềm….
Các
hoạt động âm nhạc trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ rất có hiệu quả cho hoạt
động âm nhạc có chủ đích của trẻ mầm non. Trẻ đã được làm quen với giai điệu,
nhịp phách, xắc xô, trống, hòa âm của bài hát… mọi lúc mọi nơi nên khi vào hoạt động âm nhạc có chủ đích trẻ
không còn lạ lẫm, bỡ ngỡ mà rất hứng thú và thích tham gia biểu diễn. Trẻ dường
như đã thấm được hồn của bài hát, bản nhạc, khiến giáo viên không cần phải giải
thích nhiều bằng lời mà tự trẻ đã tích cực, hứng thú tham gia thể hiện mình.
3.3
Biện pháp 3: Tổ chức lồng ghép hoạt động âm nhạc trong ngày lễ, ngày hội
Tổ chức ngày hội, ngày lễ ở trường mầm non là một hoạt động được quy định
trong chương trình giáo dục. Hoạt động này tạo điều kiện hình thành ở các cháu
phẩm chất đạo đức, trí tuệ và kĩ năng nghệ thuật.
Vào các ngày lễ, ngày hội (ngày khai giảng, tết trung thu, tết thiếu
nhi…) là những ngày có hình thức tổ chức quan trọng trong việc tạo ra môi trường
âm nhạc phong phú, sinh động cho trẻ thưởng thức.
Ngày lễ, ngày hội có các hoạt động nghệ thuật đa dạng như múa, hát,
kịch…tạo cho trẻ niềm phấn khởi, vui vẻ, những cảm xúc mới mẻ, tăng cường khả
năng cảm thụ âm nhạc, mở rộng nhận thức cho trẻ.
Chương trình biểu diễn văn nghệ trong các ngày hội, lễ chủ yếu do các
cháu trong toàn trường biểu diễn. Với các cháu lớp tôi, tuy còn nhỏ nhưng tôi vẫn cho trẻ tham gia 1 đến 2 tiết mục để tham gia
biểu diễn cùng cô và các anh chị. Các cháu lớp tôi khi được tham gia xem phần
trình diễn của các cô, các anh chị và cả một số bạn trong lớp biểu diễn, các
cháu thấy rất thích thú và chăm chú theo dõi. Mỗi ngày lễ, hội được tổ chức với
các ý nghĩa khác nhau sẽ tạo những ấn tượng khó quên đối với trẻ. Từ đó, trẻ sẽ
ngày càng hứng thú hơn với những hoạt động âm nhạc.
Hình
ảnh: Trẻ đang biểu diễn mừng ngày lễ Noel
Hình
ảnh: Các cháu đang chăm chú xem các cô
và các bạn biểu diễn văn nghệ
3.4 Biện pháp 4: Phối hợp với phụ huynh
Để giúp trẻ yêu thích hoạt động giáo dục âm
nhạc ngoài việc dạy trẻ ở lớp, ở trường tôi còn kết hợp với phụ huynh sưu tầm,
ủng hộ băng đĩa những bài hát ngoài chương trình có nội dụng phù hợp với trẻ
Ghi âm
giọng hát của trẻ vào đĩa và xây dựng thư viện âm nhạc của lớp.
Vận động phụ huynh tích cực ủng hộ nguyên liệu
để các cô làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động giáo dục âm nhạc và các
hoạt động giáo dục khác. cùng cô làm đồ dùng tự tạo,
đồ chơi...
Hình ảnh: Phụ huynh ủng hộ nguyên vật liệu như vỏ dừa khô,
các loại hột hạt, lon bia
Không chỉ vận động phụ huynh ủng hộ nguyên vật
liệu mà tôi và các cô giáo trong lớp còn vận động phụ huynh cùng làm đồ dùng,
đồ chơi cho các con khi phụ huynh có thời gian rảnh rỗi.
Hình ảnh: Phụ huynh cùng cô làm đồ dùng cho góc âm nhạc
Giúp phụ huynh hiểu được tầm quan trọng của
hoạt động giáo dục âm nhạc. Thường xuyên trao đổi với phụ huynh, tuyên truyền
giúp phụ huynh khuyến khích con tham gia vào các hoạt động âm nhạc: Nghe băng đĩa
cùng bố mẹ, anh chị, tự mình biểu diễn theo đĩa hoặc biểu diễn cùng
các anh chị. Từ đó làm phong phú thêm vốn hiểu biết
về âm nhạc của trẻ, giúp trẻ tự tin khi biểu diễn.
Mời phụ huynh tham dự các buổi sinh hoạt văn
nghệ, biểu diễn trào mừng trong các ngày lễ.
4. Kết quả:
- Sau gần một năm thực hiện áp dụng các biện pháp trên tại lớp mẫu giáo
C1 cùng với sự chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường trong các buổi nhận xét và
góp ý khi dự giờ, và sự góp ý của các đồng nghiệp lớp học của tôi đã thu được
những kết quả đáng khích lệ như sau:
* Đối với trẻ:
- Trẻ hứng thú tập, trung, chú ý, tích cực tham gia vào các hoạt động
giáo dục âm nhạc.
- Giờ học sinh động , thoái mái.
Cô và trẻ gần gũi nhau hơn.
- Trẻ mạnh dạn, tự tin hơn rất nhiều so với đầu năm học. Nhiều trẻ đầu
năm rất ít ca hát, nhút nhát nhưng giờ tiến bộ rõ rệt, trẻ thích tham gia vào
các chương trình văn nghệ của lớp và biểu diễn rất tự tin.
- Trẻ biết thể hiện tình cảm, cử chỉ, điệu bộ khi biểu diễn. Thể hiện tốt
kỹ năng âm nhạc như: Ca hát, vận động….
- Trẻ cảm nhận được vẻ đẹp thẩm mỹ qua hoạt động âm nhạc.
* Đối với cô:
- Nắm chắc nội dung, phương pháp, linh hoạt, sáng tạo trong việc lựa chọn
các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ.
- Giáo viên có nhiều kinh nghiệm trong việc sưu tầm các nguyên vật liệu,
khéo léo, sáng tạo làm đồ dùng, nhạc cụ âm nhạc cho trẻ.
- Nắm vững khả năng nhận thức của từng trẻ để có biện pháp giáo dục phù
hợp.
- Chủ động hơn, Sưu tầm được nhiều bài hát hay, trò chơi hấp dẫn tạo hứng
thú cho trẻ. Luôn có ý thức học hỏi động nghiệp để nâng cao kỹ năng tổ chức
hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ.
- Nâng cao kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy trẻ.
- Tìm tòi , tham khảo, lựa chọn một số bài hát, trò chơi mới phù hợp để
dạy trẻ, tạo hứng thú cho trẻ .
- Tạo cho mình thói quen luôn quan sát trẻ trong mọi hoạt động, ghi chép
để chỉnh sửa nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức cho phù hợp để đạt kết
quả cao nhất mà trẻ không cảm thấy bị gò bó, áp đặt…
* Đối với phụ Huynh:
- Phụ huynh có sự thay đổi nhận thức về tầm quan trọng của âm nhạc đối
với trẻ.
- Tích cực sưu tầm nguyên vật liệu, Giúp cô giáo làm đồ dùng , sưu tầm,
sáng tác một số bài hát , trò chơi phù hợp với trẻ.
- Phụ huynh phấn khởi tin tưởng vào nhà trường, cô giáo khi đưa con đến
trường. Tích cực tham dự các ngày hội nhày lễ của nhà trường.
III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN
NGHỊ
1. Kết luận
Qua 1 năm học, tôi luôn chú ý chọn, sáng tạo và áp dụng các biện pháp
trên để tạo hứng thú cho trẻ trong các hoạt động giáo dục và đã thu được nhiều
kết quả khả quan:
+ Trẻ luôn hào hứng đón nhận các tác phẩm âm nhạc mà cô giáo dạy, vui vẻ,
say sưa thể hiện các động tác minh họa bằng tất cả các giác quan, vận động, lời
nói, hào hứng tham gia vào hoạt động âm nhạc mọi lúc, mọi nơi và mọi hoạt động.
+ Các tác phẩm âm nhạc được trẻ đón nhận một cách tự nhiên, không miễn
cưỡng và trẻ biết tận dụng những bài học đó áp dụng vào các hoạt động giáo dục
hàng ngày, trong cuộc sống, trong giao tiếp… với những người xung quanh.
+ Trẻ luôn mạnh dạn, tự tin, hào hứng tham gia các hoạt động.
+ Khả năng cảm thụ âm nhạc có tiến bộ rõ rệt.
+ Phụ huynh rất phấn khởi khi đưa con đến lớp và vui vẻ tâm sự với tôi
rằng : “Từ khi con đi học, về nhà rất hay hát, thích hát. Trước đám đông hoặc
khi có khách đến nhà, cháu rất mạnh dạn, tự tin hát những bài hát ở trường,
cháu hát được nhiều bài mới và thể hiện rất hay. Gia đình rất vui và yên tâm
khi gửi con đến lớp”.
2. Bài học kinh
nghiệm
+ Khi thực hiện hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ lứa tuổi nhà trẻ, để
tạo hứng thú cho trẻ , người giáo viên phải luôn tìm tòi, sáng tạo để nâng cao
trình độ chuyên môn. Khi tổ chức hoạt
động âm nhạc có chủ đích, giáo viên cần lựa chọn tác phẩm, các phương pháp,
hình thức phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ, phù hợp với độ tuổi của trẻ, phù hợp với chủ đề.
+Tạo môi trường âm nhạc sinh động, hấp dẫn để kích thích trẻ hoạt động.
Cô luôn tạo ra cái mới, cái bất ngờ, sử dụng các giác quan, vận động, lời
nói,…để tạo hứng thú cho trẻ.
+Lựa chọn và phối hợp các biện pháp tạo hứng thú (trò chơi, câu đố, cử
chỉ, điệu bộ của cơ thể), phương tiện ( tranh ảnh, mô hình, dụng cụ âm nhạc) phù
hợp với đặc điểm, tình hình của lớp mình.
+Xuất phát từ khả năng của trẻ, cô giáo phải thường xuyên khuyến khích
trẻ tham gia vào các hoạt động âm nhạc, không áp đặt, gò ép trẻ. Luôn thực hiện
phương châm: “Lấy trẻ làm trung tâm”, gợi mở, động viên trẻ để trẻ phát huy hết
khả năng sáng tạo của mình
+Thường xuyên trau dồi kiến thức, học
hỏi kinh nghiệm của bạn bè, đồng nghiệp
3.
Khuyến nghị:
- Cần tăng cường hơn nữa các lớp tập
huấn, bồi dưỡng kỹ năng ca hát, vận động theo nhạc cho giáo viên.
- Tăng cường tổ chức các buổi sinh
hoạt chuyên môn, tọa đàm để giáo viên chia sẻ, học hỏi đúc rút kinh nghiệm sáng
tạo cách làm đồ dùng, tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc lấy trẻ làm trung tâm.
- Tạo điều kiện cho giáo viên tham
quan, học hỏi trường bạn để trao đổi học hỏi kinh nghiệm.
Trên đây là bản sáng kiến kinh nghiệm “ Một số biện pháp gây hứng thú
cho trẻ 3-4 tuổi trong hoạt động giáo dục âm nhạc” của tôi.Trong quá
trình nghiên cứu và áp dụng đề tài tôi vẫn còn thiếu sót và hạn chế. Vì vậy rất
mong được các cấp lãnh đạo, góp ý chỉnh sửa để tôi áp dụng và thực hiện tốt
trong những năm học tiếp theo.
IV.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Để hoàn
thành sáng kiến kinh nghiệm “ Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 3-4
tuổi trong hoạt động giáo dục âm nhạc” Tôi đã tham khảo một số tài liệu
sau:
1: Âm nhạc và phương pháp giáo dục âm
nhạc.
Ngô thị Nam Hội 1994.
2. Chương trình giáo dục mầm non – BGD
ban hành kèm theo thông tư số 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25/07/2009....
2. Vai trò của giáo dục âm nhạc.
Vũ tự Lân dịch
3.Tuyển chọn giáo án cho trẻ 3-4 tuổi.
Nguyễn Thanh Giang- Hoàng Công Dụng-
Nguyễn Thanh Huyền.
( Tuyển chọn và biên soạn)
4.Các hoạt động âm nhạc của trẻ mần non.
Lệ Thị Đức- Lý Thu Hiền- Phậm Thị Hòa.
5. Tuyển chọn các bài hát dành cho trẻ
mầm non theo các chủ đề.
Lý Thu Hiền- Phậm Thị Hòa ( Tuyển
chọn)
6. Hướng dẫn thực hành áp dụng quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong
trường mần non.
Hoàng Thị Dinh- Nguyện Thị Thanh
Giang- Bùi Thị Kim Tuyến- Lương Thị Bình- Nguyễn Thị Quyên- Bùi Thị Lâm- Hoàng
Thị Thu Hương.
7.Tuyển tập câu đố, một số trò chơi
dân gian.
- Tạp chí giáo dục mầm non.